Open Monumentendag in de Voorkempen

Op de tweede zondag van september is het Open Monumentendag, het grootste culturele eendagsevenement van Vlaanderen.



11 September 2022 | 10u00

Start

11 September 2022 | 18u00

Einde
Delen

Onroerend erfgoed in de kijker

Honderden erfgoedsites in heel Vlaanderen stellen gratis hun deuren open tijdens Open Monumentendag. Die dag kan je op ontdekking in kastelen, kerken, molens, hoeves, forten, langs archeologische sites en landschappelijk erfgoed.

Erfgoed Voorkempen ondersteunt iedereen die in onze regio een activiteit wil organiseren zoals een bezoek aan een monument waar je anders niet zomaar binnen kan, een gegidste rondleiding, een wandel- of fietsroute langs oude gebouwen. We denken samen na en helpen je met de communicatie. 

Open Monumentendag Vlaanderen is een initiatief van Herita

 

Programma 2022

Op 11 september 2022 staat Open Monumentendag in het teken van duurzaamheid. In de Voorkempen staat er weer heel wat op het programma! Met speciale aandacht voor 'Modernisme in de Kempen', ontdek het onderaan deze pagina.

© Herita

Brasschaat

Op reis naar vroeger - De Kaart: erfgoedwandeling

In navolging van het succesvolle erfgoedproject in Sint-Mariaburg ‘Op reis naar vroeger’ leiden nu twee erfgoedwandelingen je langs de Kaartse ‘ijkpunten’. Op 15 locaties vind je panelen met een oude foto en een QR-code die je een historische terugblik geven op de wijk. (Her)Ontdek de nog aanwezige, grondig verbouwde of verdwenen monumenten en lees leuke verhalen en anekdotes die hier ooit plaatsvonden. Ook na Open Monumentendag kan je de infoborden nog bekijken en blijven de wandelingen beschikbaar.
  cultuurcentrum@brasschaat.be - 03 650 03 40

Brecht

Sint-Michielskerk

Bezoek de Sint-Michelskerk en bekijk de kunstwerken. 
  Sint-Michielskerk, Biest 1, 2960 Brecht. Van 13.00 tot 16.00 uur.

Kapellen

Rondleiding in de vroegere kazerne

Dit jaar zet de gemeente Kapellen het Fedasil – de vroegere kazerne –in de kijker. De gidsen maken je wegwijs hoe het er vroeger en nu aan toeging in de kazerne. De rondleidingen vinden plaats tussen 10.00 en 18.00 uur, de laatste rondleiding start om 16.00 uur. Vooraf inschrijven is niet nodig. Tevens wordt er animatie voorzien voor jong en oud en kan je genieten van een heerlijk hapje en/of drankje.
  Fedasil, Kazerneweg 35, 2950 Kapellen.
  www.kapellen.be

Kalmthout

Kerk Kalmthout Centrum

Bezoek de neogotische Onze-Lieve-Vrouwkerk, ze wordt gerestaureerd: het dak wordt gerenoveerd en het schilderwerk wordt opgefrist. Tijdens de restauratiewerken zal de kerk wel open blijven voor bezoekers. Drie gerestaureerde beelden uit de vroegere Sint-Jacobskapel krijgen hier een blijvende thuis. Kom ze op hun nieuwe plaats bewonderen. Voor de gelegenheid toont de kerk ook haar verborgen schatten zoals prachtige kazuifels en monstransen. Bezoek doorlopend van 10.30 tot 18.00 uur. Door: Oudheidkundige Kring Kalmthout en Kerkbestuur Kalmthout Centrum
  Onze-Lieve-Vrouwkerk Kalmthout Centrum, Kerkeneind z/n 2920 Kalmthout.

Malle

Openingsevent Den Boer Op

Niet te missen: het openingsevent van de onthaalpoort Domein de Renesse:

  • Beklim de speeltuigen in het speelbos de Renesse.
  • Wandel het Kasteleinpad met de (klein)-kinderen. Kastelein Stein vertelt in een digitale app heel wat leuke weetjes over het kasteel, het park en zijn verleden.
  • De boer op in het kasteelpark met een digitale app. Kom meer te weten over de landbouwgeschiedenis van de streek.
  • Ontdek de dieren in de kinderboerderij.
  • Trakteer jezelf op een drankje in 't Kasteelcafé.
  • Bewonder de kunst van het schapen drijven.
  • Ontdek de belevingsboomgaard aan het koetshuis

Toerisme Malle in samenwerking met Land van Playsantiën, Domein de Renesse en Heemkundige Kring Malle - met de steun van LEADER Provincie Antwerpen.
  Van 10.00 tot 18.00 uur, Domein de Renesse, Lierselei 30, 2390 Malle.
  https://www.toerisme-malle.be/openingdenboerop

Lillo & Zandvliet

Recapture the Fortress Cities:  Virtua-Fort Lillo en 400 jaar Vestingstad Zandvliet.
  https://www.vrijetijdscentrumdeschelde.be/400jaarvestingstad
  www.openmonumentendagantwerpen.be

Ranst

’t Engels kamp Emblem herbestemd

In het kader van de NATO-onderhandelingen tijdens de zogenaamde Koude Oorlog besliste men dat de Kempen een uitgelezen regio was om er militaire bases te vestigen. Tussen 1950 en 1952 werden alle afspraken tussen het Britse leger en de Belgische overheid op papier gezet. 70-jaar geleden werd het zogeheten Gondola-akkoord officieel ondertekend. Een deel van kamp A in Emblem kwam eind jaren ‘90 in handen van de provincie en werd herbestemd als Campus Vesta. Schrijf je in voor een gegidste wandeling via www.ranst.be/omd.

Met wentelende wieken

De stormen in 2018, 2019 en 2020 spaarden onze molen niet. Zowat het hele wiekenkruis moest er aan geloven en ook binnen was er schade aan het 'gaande werk'. Vandaag kunnen we na een geslaagde restauratie opnieuw draaien en malen! Ontdek van 11.00 tot 17.00 uur:
- infopanelen over de werken
- rondleidingen o.l.v. onze vrijwillige molenaars

In de molen gaat het maandelijkse 'Meulenmaal' door (enkel op reservatie, zie https://debrakken.be/activiteiten/ ), maar als je enkel iets wil drinken, kan je buiten terecht.
  Heemkundige kring De Brakken vzw, Kerkhoflei 1, 2520 Oelegem (Ranst)
  info@debrakken.be

Fort Oelegem

Fort Oelegem was wat de buitenring betreft het laatst gebouwde en sterkst bewapende fort. Tijdens Open Monumentendag krijg je in het belangrijkste Antwerpse Buitenfort een uitleg over het fort en zijn bewoners: de vleermuizen. Rondleidingen om 11.00, 14.00 en 15.30 uur (duur: 0.30). Vooraf verplicht inschrijven via info@fortoelegem.be. Stevige schoeisel, trui en een zaklamp zijn aan te raden.
  http://www.fortoelegem.be  - 0475 29 04 87

Schilde

De witte kerk in Schilde-Bergen

De parochiekerk Onze-Lieve-Vrouw-ten-Hemel Opgenomen in Schilde-Bergen, beter bekend als de witte kerk, past perfect in het thema duurzaamheid, ze is aangekocht door het gemeentebestuur en in een nabije toekomst krijgt ze een herbestemming. Een tentoonstelling in de kerk geeft de bezoeker een overzicht van het bouwkundig erfgoed en de historiek van de kerk en de wijk Schilde-Bergen met zijn typische strooien daken villa’s. Op zondagavond is er een lezing door leden van de heemkundige kring Scilla over het verhaal van de kerk Schilde-Bergen, de ontwikkelingen van de wijk rond de kerk, de verkavelingen, het grote buurtleven van vroeger, de typerende kermissen van de wijk, het jaarlijks vuurwerk en meer. Tentoonstelling: van 10.00 tot 18.00 uur en lezing: 20.00 uur.
  Parochiekerk Onze-Lieve-Vrouw-ten-Hemel Opgenomen (witte kerk Schilde-Bergen), 
  Pater Nuyenslaan 68 Schilde.
  cultuur@schilde.be - 03 380 16 37

Zandhoven

Sint-Amelberga

Vier mee 1250 jaar Amelberga! Heel de dag staat in teken van Sint-Amelberga: Eucharistieviering i.s.m. het Amelbergakoor (9.30-11.00 uur), tentoonstelling ter ere van 1250 jaar Amelberga (13.00-17.00 uur) en een kort optreden van de Koninklijke Harmonie Sint-Amelberga (13.00 uur).
  Sint-Amelbergakerk, De Linden 4, 2240 Zandhoven
  www.zandhoven.be

Modernisme in de Kempen

Bij modernistisch erfgoed denk je misschien aan Le Corbusier, Renaat Braem of Richard Neutra. Maar ook de Kempen is rijk aan deze architecturale pareltjes. Zo ontwierpen onder meer de architecten van de ‘Turnhoutse School’ heel wat prachtige gebouwen, die in vormentaal en materiaalgebruik bijzonder vooruitstrevend waren. Dat jonge erfgoed willen wij op de kaart zetten. En wij, dat zijn de Kempense onroerenderfgoeddiensten en architectuurplatform AR-TUR.
De intrigerende architectuur die de Kempense modernisten nalaten, is echter kwetsbaar. Het behoud van die panden stelt ons vandaag de dag voor sterke uitdagingen: energiezuinig zijn ze vaak niet en ook bouwtechnisch treden er soms problemen op. Vele gebouwen dreigen hun eigenheid te verliezen of gesloopt te worden. Daarom slaan we Kempenbreed de handen in elkaar. We gaan zowel in binnen- als buitenland op zoek naar de beste voorbeelden van verduurzamen van modernistisch erfgoed. Zo bouwen we aan een duurzame toekomst voor het modernisme in de Kempen.

We ondernemen een werk- en leerbezoek in het buitenland dankzij middelen van Erasmus+, het programma van de Europese Commissie. Het traject ‘modernisme in de Kempen’ is een samenwerking tussen o.m. IOED’s Erfgoed Noorderkempen, Land van Nete en Aa, Erfgoed Voorkempen, Berg en Nete, De Merode, Stuifzand en AR-TUR.

 

Programma

Brasschaat

Wandeling Modern bouwen (1920-1940) in Vriesdonk - VOLZET

De modernistische architectuur liet tussen de twee wereldoorlogen ook aan de groene rand van Antwerpen haar sporen na. Bekende namen als Léon Stynen en Eduard Van Steenbergen, minder bekende architecten als vader en zoon de Nijs en vele anderen waren exponenten van hun tijd en hebben achter hun tekentafel mee het beeld van Brasschaat bepaald. Ontdek het verhaal achter de woningen op deze route. Hoe doorstonden ze de tand des tijds? Hoe gaan ze vandaag in dialoog met hun modernistische oorsprong? Je komt onder andere langs de in haar glorie herstelde witte villa met ronde zwevende erker van Petrus en Cornelis de Nijs aan de Bredabaan, die jaren verstopt zat onder een rieten dak. 
  Route en begeleiding door Nel Lernout en Georges Goffin, auteurs van ‘Modern bouwen in Brasschaat 1920-1940’.
  Zondag 11 september, vertrek om 10.00 uur (VOLZET) en 13.00 uur (VOLZET) (max. 16 deelnemers, duurtijd: ong. 2 uur). 

Schilde

De witte kerk van Schilde-Bergen

  De parochiekerk Onze-Lieve-Vrouw-ten-Hemel Opgenomen in Schilde-Bergen, beter bekend als de witte kerk, past perfect in het thema
  duurzaamheid, ze is aangekocht door het gemeentebestuur en in een nabije toekomst krijgt ze een herbestemming. De kerk werd gebouwd in
  1951-52 naar ontwerp van Langaskens en Marc de Vooght, ze brandde af in 1970 en werd herbouwd naar ontwerp van Guido Derks. Een
  tentoonstelling in de kerk geeft de bezoeker een overzicht van het bouwkundig erfgoed en de historiek van de kerk en de wijk Schilde-Bergen
  met zijn typische strooien daken villa’s. Op zondagavond is er een lezing door leden van de heemkundige kring Scilla over het verhaal van de
  kerk Schilde-Bergen.
 
  Zondag 11 september 2022, tentoonstelling: van 10.00 tot 18.00 uur en lezing: 20.00 uur.
  Pater Nuyenslaan 68 Schilde. Contact: 03 380 16 37, cultuur@schilde.be

Tip! Combineer met deze zelfstandige fietsroute:
Architectuur fietsroute: Langs oude en nieuwe gebouwen

Beleef een architectuurreis van drie eeuwen door Schilde. Je komt langs Modernistische huizen aan Schoolstraat nrs. 22 en 24 en de winkel ernaast op nr. 26-28. De voormalige meisjesschool in de Kerkelei is in de nieuwe zakelijkheid met een streng en eenvoudig uitzicht. In de Beukenlaan komen allerlei bouwstijlen en invloeden  harmonieus samen, gaande van eclectisch en art-deco tot modernisme. 
  Fietsroute 19 km, vertrek aan het Heemhuis van Scilla, Alfons Van den Sandelaan nummer 4.
  Download de route hier.

Kapellen

Het Jo Crepainpad

Ontdek de architectuur van Jo Crepain op wandeling door Kapellen. Nog in zijn studententijd ontwierp hij voor kapper Wim Roels (Hoevensebaan 87) een rijhuis met een breedte van 3,45 meter, volledig in baksteen en beton. Dit werd bekroond met de Prijs Robert Maskens, de belangrijkste Belgische architectuurprijs. De grote verscheidenheid en onophoudelijke vernieuwing in zijn oeuvre moeten worden gezien als het gevolg van een niet aflatende zoektocht, die enkele van de meest markante gebouwen uit de recente Belgische architectuurgeschiedenis heeft opgeleverd. Leer meer tijdens de wandeling.
De wandelroute (voor op eigen houtje) vind je hier. Schrijf je in voor een rondleiding met gids op zaterdag 10 september om 11.00 uur en 14.00 uur (max. 20 deelnemers, duurtijd: ong. 2 uur). Inschrijven: vul onderstaand formulier in.

Tip! Lees meer: Het boek ‘Modern bouwen in Kapellen’ is te koop (25 euro) bij de Cultuurdienst, Dorpsstraat 45 in Kapellen. Bestel het via: tel. 03 660 67 50 of cultuur@kapellen.be.

Kalmthout

Pelckmans Uitgevers

Een mooi voorbeeld van duurzaamheid dankzij circulariteit zien we bij dit kantoorgebouw, ontworpen voor een uitgeverij en waar tot de derde maal toe een nieuwe uitgeverij zich thuis voelt. Het gebouw werd oorspronkelijk gebouwd in opdracht van Uitgeverij Walter Beckers. Het ontwerp van bOb Van Reeth dateert van 1966-1968 en de uitvoering vond plaats omstreeks 1969-1970. Na Beckers en Biblo, zetelt sinds 2011 Pelckmans Uitgevers in het gebouw. Het gebouw is erg functioneel, zo is er een goede circulatie doordat alle trappen aan de voorkant van het gebouw gesitueerd zijn. Het architecturaal ontwerp getuigt van een grote openheid, niveauverschillen die zelfstandige onderdelen onderscheiden en een belangrijke aandacht voor relaties, zowel tussen de werknemers als op architecturaal en ruimtelijk vlak.
Op Open Monumentendag kan je een begeleide rondleiding door het gebouw volgen, doorlopend tussen 10.00 en 18.00 uur.
De meerwaardezoeker kan zich inschrijven voor de deskundige uitleg door awg architecten om 14.00 uur, 15.00 uur en 16.00 uur (max. 20 personen per groep). Inschrijven: vul onderstaand formulier in.
  Pelckmans Uitgevers, Brasschaatsteenweg 308, 2920 Kalmthout.